Werkgeversorganisaties, de bouwsector en natuurorganisaties reageren kritisch op het nieuwe plan waarmee boeren, provincies en gemeenten samen Nederland van het stikstofslot willen halen. Ze noemen het een stap in de goede richting, maar onvoldoende om weer vergunningen te kunnen verlenen. Er zijn nu al stevige maatregelen nodig, en niet op de lange termijn, zeggen de organisaties. Vanochtend kwamen het Interprovinciaal Overleg (IPO), boerenorganisatie LTO, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Unie van Waterschappen en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt samen met een nieuw stikstofvoorstel. Ze vrezen dat de maatregelen die demissionair minister Wiersma in april aankondigde niet genoeg zijn om ervoor te zorgen dat er weer vergunningen verleend kunnen worden. Het gaat bijvoorbeeld om vergunningen voor het uitbreiden van een bedrijf, het bouwen van woningen of het aanleggen van wegen. Bij dat soort bouwwerkzaamheden komt namelijk stikstof vrij. Daarvan is te veel in de lucht. Met het eigen plan willen de organisaties dat de landbouw over tien jaar 42 à 46 procent minder stikstof uitstoot dan in 2019, zodat bouwen weer mogelijk wordt. Opmerkelijk is daarbij dat de boeren, provincies en gemeenten dwang niet uitsluiten als die doelen niet gehaald worden. De bouwsector en werkgeversorganisaties prijzen de organisaties voor het tonen van initiatief. Ook milieuorganisatie Mobilistation for the Environment noemt het "positief dat er anderen zijn die erover na willen denken en het stokje willen overnemen van het kabinet". 'Aanpak op de lange baan' Toch denken de organisaties niet dat het nieuwe voorstel veel verschil zal maken. Werkgeversorganisatie VNO-NCW, Bouwend Nederland en natuurorganisaties Natuurmonumenten en Natuur & Milieu zeggen dat het plan niet erg concreet is. Ook wordt er te veel volgens hen gekeken naar de lange termijn, namelijk doelen over vijf en tien jaar. De organisaties zeggen dat de stikstofuitstoot nu al snel naar beneden moet om weer te kunnen bouwen. "Zonder stevig stikstofbeleid herstelt de natuur niet en blijft de vergunningverlening op slot. Die komt pas weer op gang als het kabinet maatregelen neemt die juridisch hard maken dat de stikstofuitstoot daalt", stellen de organisaties. Ook Greenpeace vindt dat de stikstofaanpak met het plan "op de lange baan" wordt geschoven. De milieuorganisatie stelt dat er sneller maatregelen nodig zijn. "Met dit plan schiet de natuur vooralsnog amper iets op", is de reactie van directeur Andy Palmen. Rechtszaak Greenpeace won begin dit jaar een rechtszaak tegen de Staat. De rechter bepaalde daarin dat het kabinet haast moet maken met de stikstofaanpak. Als de uitstoot in 2030 niet voldoende is gedaald, moet de Staat 10 miljoen euro betalen aan Greenpeace. "2035 als doel is daarom volstrekt onacceptabel", zegt ook Johan Vollenbroek van milieuorganisatie Mobilistation for the Environment, verwijzend naar die recente uitspraak van de rechter. "2030 is belangrijk." Waar verschillende landbouworganisaties hebben meegewerkt aan het vandaag gepresenteerde plan, is boerenactiegroep Agractie fel tegen. "Het is bizar om elk individueel bedrijf op te zadelen met strenge emissiedoelen", zegt de Agractie, hoewel het kabinet eerder ook met dat plan kwam. Wiersma ziet gelijkenissen met kabinetsplan Het gaat dan om de manier waarop er naar de stikstofuitstoot wordt gekeken: in het nieuwe plan wordt gekeken naar wat elk boerenbedrijf individueel uitstoot aan stikstof, in plaats van de hoeveelheid stikstof die neerdaalt in een kwetsbaar natuurgebied. Demissionair minister Wiersma ziet onder meer op dat punt ook gelijkenissen met de voorstellen die zij al heeft gedaan. "Ik ga het plan goed bestuderen, maar op het eerste gezicht zie ik vooral veel overeenkomsten met het kabinetsplan." Maar het voorstel van de boeren en lokale overheden gaat, zeker op het punt van dwang, wel verder dan het plan van Wiersma. Denk bijvoorbeeld aan het mogelijk gedwongen verplaatsen van bedrijven op korte termijn, om de uitstoot van stikstof bij een natuurgebied omlaag te krijgen. Het plan van het kabinet blijft hier vaag over. "We zijn op dit moment in het kabinet, maar ook met medeoverheden en sectorpartijen, aan het kijken welke mogelijkheden hiervoor zijn en wat proportioneel en handhaafbaar is", zegt Wiersma bijvoorbeeld over deze spreekwoordelijke stok achter de deur.