Ongeveer twee derde van de VVD- en GroenLinks-PvdA-stemmers is niet van plan om bij de aankomende verkiezingen op de lijsttrekker van die partij te stemmen. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos I&O in opdracht van Nieuwsuur. Slechts 36 procent van de kiezers die de VVD als voorkeurspartij hebben, zegt op partijleider Dilan Yesilgöz te zullen stemmen. Tijdens de vorige Tweede Kamerverkiezingen stemde nog 85 procent op de toen kersverse partijleider. De populariteit van GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans was bij de vorige verkiezingen al niet heel groot. Minder dan de helft (46 procent) stemde toen op hem. Uit het Ipsos-onderzoek blijkt dat dat nu is gedaald naar 32 procent. De populariteit van lijsttrekkers bij kiezers van hun eigen partij: Binnen de VVD-achterban klinkt al langer kritiek op het leiderschap van Yesilgöz. Leden hekelen onder andere haar - in hun ogen - populistische stijl. Politiek duider Arjan Noorlander: "Dat Yesilgöz niet populair is, weten ze bij de VVD maar al te goed. De laatste tijd treden steeds vaker andere VVD-politici naar voren, bijvoorbeeld door aan te schuiven in talkshows." De relatief lage populariteit van Timmermans is volgens Noorlander onder andere te wijten aan de fusie tussen GroenLinks en PvdA: "Veel kiezers zien Timmermans als een soort overblijfsel van die partijfusie, maar hebben behoefte aan een fris nieuw gezicht. Dat komt misschien bij de volgende verkiezingen, maar voor nu moeten ze het doen met Timmermans." PVV en CDA De partijleiders van de andere twee grote partijen in de peilingen, de PVV en het CDA, zijn juist zeer populair. Van de PVV-stemmers zegt 86 procent op Geert Wilders te stemmen en 79 procent van de CDA'ers kiest voor Henri Bontenbal. Bij beide partijen komt dat overeen met het aantal kiezers dat vorige keer op de partijleider stemde. Arjan: "De populariteit van de partijleiders is ook terug te zien op de verkiezingsposters. Wilders en Bontenbal staan prominent op de posters van hun partijen, terwijl Yesilgöz en Timmermans er niet op staan. Bij zowel de VVD als GroenLinks-PvdA redeneren ze: de partij is de aantrekkelijker dan de leider. Vooral bij de VVD valt dat op, want tijdens de vorige verkiezingscampagne prijkte haar afbeelding nog prominent op VVD-billboards." De verkiezingsposters van de grootste partijen dit jaar, en een VVD-billboard in 2023: Hoe erg is het als andere kandidaten dan de lijsttrekker veel stemmen krijgen? Een stem op de partij is toch het belangrijkste? Toch kan het ook gedoe opleveren. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 haalde Rita Verdonk, de nummer 2 op de VVD-lijst, meer stemmen dan toenmalig partijleider Mark Rutte. Op haar verzoek werd daarna een commissie aangesteld om uit te zoeken wat voor consequenties dit zou moeten hebben. Uiteindelijk leidde het tot haar vertrek bij de VVD. Noorlander noemt het onwaarschijnlijk dat dit Yesilgöz zal gebeuren. "Er is niet één kandidaat op de VVD-lijst dusdanig populair dat die Yesilgöz zou kunnen voorbijstreven. De vraag is wel of haar positie houdbaar is als de partij veel zetels verliest." Stemmen op een vrouw Er zijn ook andere redenen waarom kiezers niet op de lijsttrekker van hun partij stemmen. Zo stemmen sommige kiezers bewust op een kandidaat die strijdt voor een bepaald thema, of op een vrouw die lager op de lijst staat, met als doel meer vrouwen in de Kamer te krijgen. Toch is dit volgens Noorlander niet een volledige verklaring voor het lage populariteitscijfer van bijvoorbeeld Timmermans. "Bij andere lijsttrekkers zie je dit effect niet. Veel kiezers stemmen pas op een lagere kandidaat als ze geen fan zijn van de lijsttrekker." Verkiezingsuitzendingen Nieuwsuur In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen ontvangt Nieuwsuur de lijsttrekkers van de grootste politieke partijen. Vanavond trappen we af met JA21-leider Joost Eerdmans. Om 21.30 uur te zien op NPO2 of via de livestream: https://nos.nl/livestream/2585417-joost-eerdmans-ja21-bij-nieuwsuur De laatste jaren neemt het vertrouwen in de politiek af en het aantal dagen dat er in Den Haag wordt geformeerd alleen maar toe. Is ons politieke systeem stuk? We bespreken het met deskundigen, lijsttrekkers en onze politiek duider Arjan Noorlander: