De zeven fractievoorzitters die vandaag bij verkenner Koolmees langsgingen, zijn het over één ding eens: er moet zo snel mogelijk een nieuw en vooral stabiel kabinet op het bordes van het paleis staan. Voor de Kerst, zoals eerst werd gezegd, is wel erg optimistisch, maar een ellenlange formatie is niet in 's lands belang. "Op zo kort mogelijke termijn weer een missionair kabinet", vindt CDA-leider Bontenbal, die erop wijst dat het huidige kabinet in de nieuwe Kamer nog maar op 26 zetels steunt. "Nederland verdient snel een daadkrachtig landsbestuur", vindt ook fractievoorzitter Klaver van GroenLinks-PvdA. "Nederlanders verlangen naar een politiek van daadkracht en verbinding, waarin zo veel mogelijk Nederlanders zich herkennen", meent D66-voorman Jetten. Toch is het op deze eerste dag van deze kabinetsformatie nog moeilijk voor de partijen om de campagne-modus helemaal los te laten. Blokkades die voor de verkiezingen werden opgeworpen, staan nog recht overeind. De meeste partijen willen om uiteenlopende redenen nog steeds niet in een kabinet met de PVV. En VVD-fractievoorzitter Yesilgöz zegt nog steeds 'njet' tegen een coalitie met GroenLinks-PvdA. Favoriete combinatie Daarmee blokkeert ze de favoriete combinatie van verkiezingswinnaar D66. Jetten wil het liefst een breed kabinet, met VVD, CDA en GroenLinks-PvdA. Zo'n kabinet kan op ruime steun rekenen in de Tweede Kamer: 86 zetels. "Er is niet één onderwerp waar we dezelfde opvatting hebben over het probleem of de oplossing", zei Yesilgöz vandaag over de verschillen tussen de VVD en de linkse fusiepartij. De liberalen zullen ook geen gedoogsteun geven aan een kabinet waar GroenLinks-PvdA aan meedoet, maakte ze duidelijk. "Ik heb de kiezers iets beloofd. Dus ik ben consistent." VVD'ers laten niet na te benadrukken dat er een groot verschil is tussen de PvdA waarmee ze eerder samenwerkten en de huidige partij waar Jesse Klaver leiding aan geeft. Door de fusie met GroenLinks is de partij in de ogen van de VVD enorm opgeschoven naar links en in radicaal en activistisch vaarwater terechtgekomen. Uit het verkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA is dat niet direct op te maken, maar dat GroenLinksers over het algemeen wat linkser zijn dan de sociaaldemocraten van de PvdA wordt niet betwist. VVD-kiezer 'rechtser' Tegelijkertijd zijn de kiezers van de VVD ook opgeschoven naar rechts. Uit het verkiezingsonderzoek dat Ipsos I&O deed in opdracht van de NOS blijkt dat de partij vooral kiezers heeft verloren aan D66. Nieuwe VVD-kiezers kwamen grotendeels van de PVV, zo'n 15 procent. Bij de VVD is te horen dat ze die kiezers uiteraard niet kwijt willen en dat daarom het verzet tegen samenwerking met links cruciaal is. In maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen, waarbij de partij ook goed uit de bus wil komen. De andere veelgenoemde coalitie, van D66, VVD, CDA en JA21, stuit formeel niet op blokkades, maar wordt ook zeer lastig. D66 en JA21 liggen op veel onderwerpen mijlenver uit elkaar. Klimaat en Europese samenwerking, typische D66-onderwerpen, doen JA21-fractievoorzitter Eerdmans niet warmlopen. Andersom wil D66 veel minder ver gaan op het gebied van (asiel)migratie dan JA21. Die coalitie komt niet verder dan 75 zetels. Dat is net geen meerderheid, al ziet VVD-leider Yesilgöz dat anders. Volgens haar kan zo'n kabinet ook niet meteen worden weggestuurd door een meerderheid en kan het daarmee toch een basis zijn voor vruchtbare samenwerking. Vijfde partij erbij? Maar Bontenbal (CDA) en Eerdmans (JA21) hebben liever een wat breder fundament, met mogelijk een vijfde partij erbij. Al maakte Bontenbal na afloop van zijn gesprek met Koolmees duidelijk dat stabiliteit wat hem betreft over meer gaat dan alleen het aantal zetels: "Dat gaat ook over: kun je iets van een gezamenlijke agenda vinden? En is er chemie tussen de hoofdrolspelers?" Morgen ontvangt verkenner Koolmees de acht fractievoorzitters van de kleinere partijen. Vooruitlopen op zijn conclusies deed hij het uiteraard nog niet. Op de vraag of hij optimistisch is, antwoordde hij glimlachend: "Altijd!"