Indian Basmati: ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਤੇ ਕੀਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਲੰਬੇ-ਦਾਣੇ ਵਾਲੇ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਚੌਲਾਂ ਲਈ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ (GI) ਟੈਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੁਕਾਵਟ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਟਸ ਐਕਸਪੋਰਟ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਅਥਾਰਟੀ (Apeda) ਦੀ ਉਸ ਅਪੀਲ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਈ ਆਪਣੀ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਤੇ ਕੀਨੀਆ ਦੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਨੇ ਵਪਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪਤੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤਹਿਤ GI ਟੈਗ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੀ Apeda ਦੀ ਪਟੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੋਹਰਾ ਝਟਕਾ GI ਟੈਗ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਨੋਡਲ ਅਥਾਰਟੀ, Apeda ਨੇ ਫਰਵਰੀ 2019 ਵਿੱਚ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪਤੀ ਦਫਤਰ (IPONZ) ਤੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸਹਾਇਕ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਆਫ਼ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦਾ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਐਕਟ, 2002, "ਬਾਸਮਤੀ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਾਸਮਤੀ ਲਈ ਜੀਆਈ ਟੈਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜਾ ਝਟਕਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਅਪੀਲ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਇੱਕ ਫੈਸਲੇ ਵਿੱਚ ਕੀਨੀਆ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਵਿਰੁੱਧ ਏਪੀਈਡੀਏ ਦੀ ਅਪੀਲ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਖੇਤੀ ਕਮੋਡਿਟੀਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਬਾਸਮਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਖਬਾਰ 'ਬਿਜ਼ਨੈਸਲਾਈਨ' ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਨੇ 2009 ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਏਪੀਈਡੀਏ ਨੇ ਆਪਣਾ ਵਿਰੋਧ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਨੇ 17 ਮਈ, 2013 ਨੂੰ ਵਿਰੋਧ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਕੀਨੀਆ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2017 ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਏਪੀਈਡੀਏ ਨੇ ਦੂਜੀ ਅਪੀਲ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਆਈਪੀਓਐਨਜ਼ੈਡ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਕਿ ਬਾਸਮਤੀ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰ (ਬੀਜੀਏ) ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਬਾਸਮਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇਣ ਨਾਲ ਬੀਜੀਏ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਉਗਾਏ ਗਏ ਚੌਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਵੇਚਣ ਤੋਂ ਅਣਉਚਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।ਇਸ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਆਫ਼ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕਸ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ "'ਬਾਸਮਤੀ' ਸ਼ਬਦ APEDA ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਚੌਲਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਅਸਲੀ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ।" ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਹੋਰ ਅਸਲ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ APEDA ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੁਰੱਖਿਆ "ਸੁਧਾਰ" ਪਾਏ ਜੋ "ਇਸ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਮੂਲ" ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਨੂੰ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਸਮਤੀ ਕੀਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਜਾਂ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ। ਅਜਿਹੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਰਸਮੀ ਮਾਨਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ APEDA ਕੋਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ ਕਮੋਡਿਟੀਜ਼ ਦੀਆਂ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਅਰਜ਼ੀਆਂ 'ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ "ਬਾਸਮਤੀ" ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ ਕਮੋਡਿਟੀਜ਼ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਤ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਧੀਨ ਉਲਝਣ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਵਰਜਿਤ ਸਨ।ਉਧਰ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ GI ਮਾਹਰ ਨੇ ਹੈਰਾਨੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਕਿ APEDA ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵੀ GI ਟੈਗ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਿਉਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਮਾਹਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਸਮਤੀ ਨੂੰ 2016 ਵਿੱਚ GI ਟੈਗ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਸਮੀਖਿਆ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।