Cando Lucía Solla (Marín, 1989) comezou a escribir a que acabaría sendo a súa primeira novela, Comerás flores (Libros del Asteroide), xamais pensou en que ía converterse en todo un fenómeno literario. "Estamos todos alucinando bastante con como está a ir", recoñece. A súa historia, a dunha moza que coñece a un home vinte anos maior que ela e que irrompe na súa vida colmándoa de atencións e plans, non deixou indiferente a ninguén. Nela, o duelo convértese en amor tóxico, desembocando nunha relación marcada polos malos tratos psicolóxicos. Á súa protagonista, explica a autora nesta entrevista con PontevedraViva, deulle forma cando "me sentei con amigas e empezamos a falar de experiencias pasadas". Agora, acompañando ao libro por cidades de toda España, é consciente de que esta novela era necesaria. Comerás flores vai xa pola súa quinta edición. Esperabas este éxito? Non. E creo que a editorial tampouco. Estamos todos alucinando bastante con como está a ir a novela. O boca a boca está a funcionar moito. Estou súper feliz. E como está a ser esta aventura para unha escritora novel como ti? Ao principio, estaba moi disociada. A miña vida segue sendo igual, pero de súpeto o que máis me gusta facer pódoo facer e está a funcionar ben. Agora xa estou máis disfrutona. Son capaz de pararme a pensar e de gozar. Axúdame moito falar coa xente e que me conten como viviron a lectura. Encántame toda esa parte de acompañar ao libro polas cidades. Ese feedback que che está chegando, imaxínome, será moi bo. Estarás a atopar historias, moi duras seguramente, pero tamén moi bonitas Hai persoas que me escriben simplemente porque lles gustou, pero recibo moitas mensaxes de mozas que viviron algo parecido a Marina ou de amigas de alguén que está nunha relación así e que as queren axudar. Queren regalarlles o libro para mandarlles unha indirecta ou simplemente para lembrar que elas están aí. E cada vez recibo máis mensaxes, que son os meus favoritos, de mozas que estaban a piques de iniciar unha relación así ou que estaban a coñecer a un home como Jaime e que lendo o libro déronse conta dos comportamentos que estaban a reproducir e deixáronos. E de homes? Porque Comerás flores ponnos ante o noso propio machismo É o que menos recibo, por desgraza. Entendo que quen chega a esta novela e que decide lela e acabala é porque xa ten un traballo feito. A un home que aínda reproduza os mesmos comportamentos que Jaime non lle vai a interesar enfrontarse a esta lectura. Cres que esta novela é, dalgunha maneira, unha especie de retrato xeneracional? Quizá máis contemporáneo que xeneracional, porque me escriben mulleres de todas as idades. Ao final, aínda que debuxo un personaxe bastante novo, o que lle pasa a Marina pódelle pasar a unha muller de 60 anos. Depende do momento no que esteas da túa vida e as vulnerabilidades que teñas. Por que consideras que segue tan presente na sociedade o mito do amor romántico como o que busca Marina en Jaime? Cremos que iso estaba superado e por desgraza non é así. Se revisamos os referentes que temos aínda, sobre todo os cinematográficos, seguen sendo igual de terribles que nos anos 90. A muller sempre renuncia a algo para ter ao home da súa vida. Sempre hai un home da súa vida. O amor sempre pasa por iso, polo romántico. E está xenial ese amor romántico, pero construído desde un vínculo san. Hai que marcar límites e saber que queres. Aí aínda fallamos. E iso que agora temos moitísima máis formación feminista. Pero, aínda así, podemos sufrir igualmente esa violencia machista. Inflúe a formación, claro que si, pero non depende tanto diso como do momento en que esteas na túa vida e por iso pódelle pasar a calquera. Esa urxencia por atopar o amor guía a vida de Marina. Chega a dicir "non busco un oxalá, busco un xa" É síntoma de como vivimos actualmente? Desde logo. Precipitámonos. Iso si que é moi xeneracional. Vivimos no instantáneo. Están a ensinarnos a obter un pracer e un subidón constante. Se as cousas van lentas, xa non nos gusta. Non nos interesa, abúrrenos. Parece que se o "quérote" chega moi tarde ou o compartir piso pasa, eu que sei, un ano despois, é que non lles interesamos e non nos queren. En Jaime, vemos un perfil tipo de maltratador. Esa persoa controladora, que fai de menos á súa parella, que a illa da súa contorna… como construíches este personaxe? Para a miña desgraza, foi moi fácil. Cando se me ocorreu que quería escribir sobre os malos tratos psicolóxicos e falar sobre algo que apenas somos capaces de verbalizar, ou mesmo de recoñecer, senteime con amigas e empezamos a falar de experiencias pasadas. Fixémolo desde unha contorna segura, onde non nos iamos a xulgar. Empezaron a saír cousas horribles, a verdade. E se non todas, case todas, viviramos algunha das cousas que fai Jaime. Eu quería debuxar a un personaxe que estivese á altura das expectativas de Marina. Parece que hai como un manual non escrito dos malos tratos. Sempre nos debuxan a unha vítima moi específica, sen recursos, sen formación, sen unha rede de apoio e a un home tamén como moi bruto. E Jaime é un intelectual. É como un home moi formado e marabilloso. Non deixa ser así o perfil do maltratador, non? Unha persoa con dúas caras… Si, totalmente. O que pasa é que os medios sempre tenden a iso, ao arquetipo, a caricaturizar aos dous, á vítima e ao maltratador. E creo que hai que romper con iso. Eses malos tratos psicolóxicos é o máis invisible, o máis sibilino. Non hai violencia explícita e é difícil de detectar, non só pola vítima, senón tamén pola súa contorna A contorna xa vive totalmente fóra desa realidade. Cústalles recoñecelo. Normalmente, esa relación véndese como algo marabilloso e porque é o que se ve desde fóra. Quen si o detecta, como é Pilar -a amiga de Marina- nesta historia, é á primeira que illan porque é a que fai que corra perigo a relación. E logo desde dentro, como Jaime castígaa con silencios ou rompe a comunicación, de súpeto prémiaa e de súpeto castígaa... ela non entende que é o que está ben e o que está mal. E aí pérdese. Aí o fácil é botarte a culpa a ti. No caso de Marina introduces tamén un trastorno da alimentación. Por que esa decisión? Interesábame porque ela non está cegada de todo. Vaise dando conta de onde está e das cousas que está a pasar por alto. Non é que non se dea conta ata que alguén a rescata. Ela si é consciente e é moi común, por desgraza, que dentro deste tipo de relacións se desenvolvan eses trastornos. Pola violencia que exercen, por ese sometemento que tamén é físico. Moitas vítimas senten que iso é o único que poden controlar e como iso é, aparentemente, decisión delas e é unha violencia que exercen elas contra si mesmas, tradúceno en control sobre si mesmas. Quería plasmar iso e que quedara claro que, desde o primeiro momento, ela é consciente do que está a facer. De feito, búscao en Google, que é algo terrible. Interesábame xogar con esa consciencia de estar metida nunha relación así que te está destruíndo e que ti o estás vendo. A novela arranca coa morte do pai de Marina. Querías con iso mostrar a unha muller máis vulnerable? Ocorréuseme case ao final. Empecei a escribir polo final. Tíñao moi claro despois de escoitar ás miñas amigas e de revisar tamén as miñas relacións. Eu estaba chea de rabia, de culpa e de todas as cousas que tamén sente Marina nalgún momento. Estaba a xulgarme e non me estaba perdoando. Facendo un pouco de traballo e de introspección entendín iso. Que lle pode pasar a calquera, pero que hai momentos na túa vida nos que estás máis débil, que estás máis vulnerable e que é máis fácil que cedas a romper certos límites polo obxectivo que teñas. Cando xa tiña resolto o final e tiña que comezar a escribir o principio, rebuscando un pouco na miña vida, regaleille o duelo que eu vivín hai moitos anos co meu pai. Apetecíame facerlle esa homenaxe ao meu pai. Esa primeira páxina foi das últimas que escribín. Como abre o libro é como eu pecheino. Ou sexa que para ti, en certa maneira, tamén foi terapético, non? Si, sobre todo co do meu pai. Eu pensaba que xa estaba o duelo completísimo ata que o empecei a escribir. Ao plasmar os recordos que tiña e darllos a Marina, aí si o pechei. E sobre a diferenza de idade entre Jaime e Marina. Por que cres que a sociedade segue vendo mellor unha relación entre un home maior e unha moza nova que ao revés? Eu creo que romantizamos que unha muller nova estea cun home maior porque significa protección, estabilidade, responsabilidade emocional... Como que todo é positivo e para el tamén. Véselle como un triunfador. Ten un trofeo. Ao revés, ponse o foco tamén nela pero para ridiculizala. Eu quería pór o foco nesa diferenza de idade e en como, unha vez máis, recae a culpa sobre ela e non sobre el. Sempre nos cuestionan a nós, pero a eles nunca lles preguntan, "que fas cunha moza da idade da túa filla?" ou "por que che interesa estar cunha moza á que sacas 20 anos?". Ao final, todo redúcese a ter poder sobre esa persoa. É imposible, ou moi difícil polo menos, establecer unha relación igualitaria cando ti tes 20 anos máis de experiencia sobre ela e, por tanto, pois tes máis recursos de todo tipo. Na novela tamén pouco sobrevoa esa idea de que o amor pode ser tanto un refuxio como unha trampa... Si, claro. Marina busca ese amor urxente que cree que lle fai falta. E en realidade, o amor da súa vida ela teno á súa ao redor. É a súa amiga Diana, os seus irmáns, a súa nai, o recordo do seu pai tamén. Ela está rodeada de amor, pero ela comprou o relato de que o que lle fai falta é o amor romántico. Cres, sobre todo vendo ás novas xeracións, que volvemos a normalizar certo tipo de condutas que estaban superadas? Creo que agora nos están vendendo outra vez os comportamentos e até a estética dos anos 50 ou 60. As 'tradwives', o porse un mandilón, o cociñar moitísimo para a túa parella. Iso é bastante perigoso, a verdade. E dentro deste escenario preguntaríache, é posible un amor san? Si é posible construír unha relación sa cos seus altibaixos e con todo, igual que coas túas amigas ou cos teus irmáns. Como calquera tipo de relación, ten momentos de conflito e non pasa nada. O caso é construíla ben. Se á túa amiga non lle permitirías X cousas, á túa parella tampouco. E se á túa amiga ou ao teu amigo non lle cedes o 100% do teu tempo, pois á túa parella tampouco. Tes que ter un espazo e un tempo para seguir vendo ás túas amigas e amigos. Hai como unha xerarquía de relacións na que no top sempre está o amor romántico e non ten por que. Pode estar igual, ao mesmo nivel que outras, ou si, máis se é o que che apetece. Pero sempre coñecéndote e sabendo exactamente o que queres e non cedendo cando hai cousas que che fan dano. Esta novela xurdiu dunha residencia artística. Tiñas clara a historia que querías contar? Eu sempre quixen escribir, pero non o fixo nunca. Non sabía como empezar unha novela. De súpeto, atravesóuseme este tema. Entendín que, desde o que me importa e o que me emociona, ía escribir moito mellor. Escribín un par de parágrafos e deixeino un ano aí nun arquivo. Apunteime no taller de escritura de Marta Giménez Serrano. Aí empeceino a traballar e un ano despois entrei na residencia da Cidade da Cultura. Aí foi cando xa entendín que isto ía un pouco máis en serio, que quizá podía tentalo até o final. Pero si, tiña clarísimo que era ese tema. Non tiña ningún outro na cabeza. Non teño a sorte de ter varios temas e trazar varios escenarios. A miña cabeza non funciona así. De feito, agora estame pasando igual. Sempre che gustou escribir entón? Si, desde pequeniña. E tiven a sorte de que no meu caso tamén o valoraron sempre e non me dixeron isto é unha ocorrencia da nena e xa está. Sempre me tomaron en serio e creo que iso axudoume tamén. E tiveches, como lle pasa a moitos escritores noveis, esa síndrome do impostor? Iso pasoume todo o tempo. Pasoume na residencia e pasoume cando a editorial me chamou. Asinei o contrato e despois de asinalo pensei, teño que chamalos e dicirlles que o rompan porque se van a arrepentir. Que este era o peor libro do seu catálogo e que eu estaba desquiciada. Escribir este libro en primeira persoa fíxoo máis duro para ti? Eu gocei moito escribíndoo. É raro porque é moi duro, pero o exercicio de escribir en si eu gózoo unha chea. Ao principio, a miña idea era facelo en segunda persoa, pero non tiña moito sentido. Paseino a primeira porque sendo unha historia tan dura, necesitaba que quen o lese simpatizase con Marina. É moito máis fácil se cho conta a persoa directamente, así que decidín ir por aí. Imaxino que iso provocou moitas preguntas sobre canto de Lucía hai en Marina e viceversa... Fun consciente diso e dixen, pois xa está, aclároo e para adiante. Non pasa nada. Pero me interesaba xerar empatía e que, aínda que ti saibas o que vai pasar ou coñezas como é Jaime moito antes que ela, entendas a Marina e decidas darlle a man. Logo xa eu vou explicando que non todo me pasou a min e xa está. E dentro deste vórtice na que estás, xa tes algunha outra idea na cabeza para outra novela? Si. Tiven a sorte de empezar outra antes de enviar esta á editorial. Fíxeno con cero expectativas nin pretensións, que é como mellor se traballa. Cando me chamaron por este libro, díxenlles que a segunda era mellor. Agora, como esta está a gustar tanto, xa o dubido. Está bastante avanzada? Empeceina en outubro do ano pasado, pero agora tívena que aparcar un pouco. Espero retomala pronto. E estará, como Comerás flores, ambientada en Pontevedra? Si, iso sáeme só. Aínda que xa levo moito tempo vivindo fóra, cando soño soño con Marín, con Pontevedra, con Santiago... con todos eses sitios que me marcaron. Non é que o decida, é que realmente me sae así.