In Peking schudt de Chinese president Xi Jinping vandaag de handen van Ursula von der Leyen en António Costa. De voorzitters van de Europese Commissie en de Europese Raad zijn ingevlogen voor de tweejaarlijkse Europese Unie-China top. Eigenlijk zou de top in het teken staan van de viering van 50 jaar diplomatieke banden tussen China en de EU, maar er is allesbehalve sprake van een feeststemming. Het begon er al mee dat Xi weigerde om voor de top naar Brussel te komen. Daarom is de bijeenkomst net als twee jaar geleden weer in China en ook nog eens in een uitgeklede versie: de top is ingekort van twee dagen naar één. De verwachtingen zijn dan ook minimaal. "Een goede dialoog" zou volgens een EU-diplomaat al een positieve uitkomst zijn. Lijnrecht tegenover elkaar De EU wil het gesprek vooral aangrijpen om het te hebben over hoe China de Europese economie schaadt. De EU wil dan ook praten over Chinese overproductie, oneerlijke staatssteun en de scheve handelsbalans. Ook hoe China zijn monopoliepositie op het gebied van zeldzame aardmetalen als een wapen inzet in onderhandelingen zit de EU enorm dwars. Afpersing en dwang is wat Von der Leyen het kortgeleden nog noemde. De toon is gezet. Een 'Europese preek' over hoe China de economie moet hervormen, is niet iets waar Chinese leiders op zitten te wachten, laat staan naar willen luisteren. China wil vandaag juist meer toegang krijgen tot de Europese markt en een einde maken aan de Europese importheffingen op elektrische auto's. Het lukte China bij de VS om via zijn monopolie op aardmetalen toch weer de levering van bepaalde computerchips af te dwingen. China rekent erop dat diezelfde aardmetalen de EU ertoe kunnen bewegen om de importheffingen op elektrische auto's te schrappen. Vanuit Chinees perspectief zit China als de sterkste aan tafel. Grote knelpunten in de Chinees-Europese handel Zeldzame aardmetalen De EU is bijna volledig afhankelijk van China voor zeldzame aardmetalen en speciale magneten. China heeft daarvoor sinds april exportbarrières opgeworpen. Europese bedrijven, van de auto- tot de defensie-industrie, komen daardoor in de problemen. Sommige hebben zelfs al te maken met een productiestop. China beloofde Europese aanvragen versneld te behandelen, maar daarvan lijkt nog geen sprake. Elektrische auto's De EU stelde vorig jaar importheffingen tot 45 procent in op Chinese elektrische auto's. Volgens de EU is er sprake van overproductie en oneerlijke staatssteun in de Chinese autosector, waardoor de Europese markt wordt verstoord. China wil juist zoveel mogelijk auto's verkopen en zoekt nu een overeenkomst: een einde aan de heffingen in ruil voor zeldzame aardmetalen voor Europa. Voedselproducten China voerde op zijn beurt importheffingen in op Europese voedingsproducten. Voor cognac geldt al een heffing van 30 procent. Nieuwe heffingen op zuivel en varkensvlees volgen mogelijk binnenkort. Medische apparatuur Verder sluit de EU sinds vorige maand Chinese bedrijven uit van bepaalde aanbestedingen voor medische apparatuur. Dat is nodig vindt de EU, omdat Europese bedrijven al jaren worden gediscrimineerd bij Chinese aanbestedingen. China heeft nu op zijn beurt Europese bedrijven in die sector uitgesloten van nog meer aanbestedingen. De Europese Unie zegt maatregelen te nemen als China niet aan de Europese bezwaren tegemoetkomt, zoals importheffingen en exportrestricties. Toch is het gezien de Europese afhankelijkheid zeer de vraag in hoeverre de EU echt bereid is deze wapens in te zetten. China weet immers dat de EU de aardmetalen nodig heeft en kan de toevoer verder afknijpen. Steun aan Rusland De onderlinge problemen reiken verder dan alleen de scheve handelsbalans. De Chinese steun aan Rusland, en daarmee aan de oorlog in Oekraïne, is de EU ook een doorn in het oog. Deze week legde de EU sancties op aan Chinese banken die samenwerken met Rusland, tot grote irritatie van China. Ook op dit onderwerp zullen beide partijen langs elkaar heen praten. Buitenlandminister Wang Yi zei in Brussel deze maand dat een Russisch verlies niet in China's belang is, omdat Amerika dan de pijlen volledig op China kan richten. Ondanks alle meningsverschillen zit zowel China als de EU er nu ook weer niet op te wachten dat de top uitloopt op ruzie. Beide partijen hebben al genoeg last van de importheffingen die de VS heeft afgekondigd. Het laatste dat China wil, is dat de EU een front vormt met de VS om de Chinese economie te raken. Duidelijk is wel dat van deze top geen allesomvattende gezamenlijke verklaring te verwachten is. Daarvoor liggen de wensen en standpunten te ver uit elkaar. Ongetwijfeld zullen meningsverschillen verzacht worden met de nodige beleefdheden die nu eenmaal bij zo'n top horen, maar het lijkt er sterk op dat de twee partijen met de hakken in het zand langs elkaar heen gaan zitten praten. Correspondent Laura van Megen trok de Chinese heuvels in, op zoek naar de strategische grondstoffen: