Welke partij investeert het meest in woningen? Wie bezuinigt op de zorg en welke partij op de sociale zekerheid? Bij wie loopt de staatsschuld op? Morgen presenteert het Centraal Planbureau de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma's. Per partij wordt dan duidelijk wat de gevolgen (kunnen) zijn van hun plannen. In verkiezingsprogramma's kunnen politieke partijen nog in vage algemene bewoordingen zeggen wat ze willen. "De belasting moet omlaag", "we moeten flink investeren in onderwijs" of "het moet duurzamer", staat er dan. Maar daarmee neemt het CPB geen genoegen. Pingpongen Het planbureau dwingt partijen om concreet te worden: ze moeten een Excel-bestand aanleveren waarin staat hoeveel geld ze waaraan willen besteden en waar dat vandaan komt. Daarna volgt een heen-en-weer-pingpong-proces waarin partijen hun plannen ook nog kunnen aanpassen, bijvoorbeeld als ze financieel niet uitkomen of niet het gewilde resultaat blijken te hebben. Met de doorrekeningen in de hand kunnen kiezers (en politici zelf) de partijprogramma's beter vergelijken, is het idee. Alle plannen en voornemens worden immers langs dezelfde meetlat gelegd. Ook wordt duidelijk waar de rekening komt te liggen. Schuiven partijen de kosten door naar de toekomst, hoe beïnvloeden de keuzes de koopkracht, werkloosheid en ongelijkheid? Het bovenstaande geldt overigens alleen voor de partijen die meedoen, en deelname is vrijwillig. De partijen die meedoen zijn dit keer GroenLinks-PvdA, VVD, D66, CDA, SGP, ChristenUnie, Volt, JA21, NSC en BBB (naar alle waarschijnlijkheid, want het CPB doet geen mededelingen over wie er meedoen). Asiel en ambtenaren De grootste partij in de Tweede Kamer en in de peilingen, PVV, doet in ieder geval niet mee. Die partij vindt dat het CPB hun plannen geen recht doet. In het verleden was partijleider Wilders kritisch op het planbureau omdat het de effecten van anti-migratiemaatregelen en het toenmalige nexit-standpunt van de PVV heel anders inschatte dan hijzelf. Overigens zijn de PVV-plannen wel doorgerekend, namelijk door de gepensioneerde CPB-econoom Wim Suyker. Hij concludeerde dat de plannen resulteren in een flink overheidstekort. Daarmee geconfronteerd in een Kamerdebat zei de financieel specialist van de PVV, Tony van Dijck, vorige week dat ook deze doorrekening niet deugt. "Suyker kijkt naar een heleboel dingen niet." De PVV'er noemde daarbij onder meer miljardenbesparingen door een asielstop en het snijden in het ambtenarenapparaat. Alternatieve doorrekening Ook de SP doet niet mee aan de CPB-doorrekeningen. Die partij vindt dat hun fundamentele maatregelen niet goed uit de verf komen in de economische modellen van het planbureau, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs en zorg. De SP kwam eerder deze week met een alternatieve doorrekening door drie zelfgekozen experts. Die is onvergelijkbaar met die van het CPB omdat de methode anders is en er niet wordt gekeken naar de macro-economische effecten op de lange termijn. Overigens erkent het Centraal Planbureau dat hun berekeningen niet perfect zijn. Na kritiek van partijen op eerdere doorrekeningen kijkt het planbureau dit keer daarom naar extra indicatoren. Zo nemen ze het effect mee van de partijplannen op "menselijk kapitaal" (oftewel opleidingsniveau), het investeringsklimaat en klimaat- en stikstofdoelen. Maar het gaat nog steeds om modellen en berekeningen met een onzekerheidsmarge. Dat maakt dat de exacte uitkomsten in euro's niet het belangrijkste zijn, maar dat het vooral gaat om het vergroten van de vergelijkbaarheid en het concretiseren van plannen. Daarnaast geven de CPB-cijfers ook altijd munitie aan partijen in de campagne. "Bij jullie gaat die bevolkingsgroep erop achteruit" of "jullie bezuinigen dat en dat kapot", zal het de komende weken klinken in de verkiezingsdebatten. En de doorrekeningen werken nog door na de verkiezingen, want ook in de formatie en het regeerakkoord spelen ze een grote rol. Met doorgerekende plannen in de hand is het nu eenmaal makkelijker onderhandelen. Dat is bijvoorbeeld voor BBB een belangrijke reden wel mee te doen, in tegenstelling tot twee jaar geleden. De partij laat weten dat het feit dat drie van de vier uiteindelijke coalitiepartijen hun plannen destijds niet hadden laten doorrekenen het formatietempo niet ten goede kwam. Hoe het allemaal uitpakt en waar verschillen duidelijk worden, weten we morgen. Vanaf 10.00 uur presenteert het CPB de doorrekeningen. Vanaf vandaag houdt de NOS een liveblog bij over de verkiezingscampagne. Lees het hier: