Onderzoek naar erfelijke ziektes en ongewilde kinderloosheid mag van de Tweede Kamer ook gedaan worden met menselijke embryo's die daar speciaal voor zijn gekweekt. Een meerderheid heeft ingestemd met een wetsvoorstel daarover van D66 en VVD. Het plan is niet onomstreden. Wetenschappers willen het graag, maar critici zien er een opmaat in naar designerbaby's of vinden het ethisch onjuist om leven te creëren en het vervolgens weer weg te gooien. Na een hoofdelijke stemming bleken 90 Kamerleden voor het voorstel, en 59 tegen. Naast D66 en VVD stemden ook Kamerleden van GroenLinks-PvdA, SP, Partij voor de Dieren en Volt voor. Het CDA stemde verdeeld, maar in meerderheid voor. Eerder waren er door die partij gewenste aanpassingen aangebracht in het voorstel. Fractievoorzitter Bontenbal zei voorafgaand aan de stemming dat zijn fractie ermee heeft geworsteld. "Wij voelen de zwaarte van deze keuze." Wetenschappers mogen nu voor onderzoek alleen gebruikmaken van embryo's die zijn overgebleven na een ivf-behandeling. D66 en VVD hebben een verruiming van de wet voorgesteld, omdat onderzoekers graag willen kijken naar de ontwikkeling van embryo's direct na de bevruchting, in de eerste uren en dagen. Ze verwachten dat ze daarmee stellen kunnen helpen die het niet lukt om een kind te krijgen. Vroegste stadium De embryo's die na een ivf-traject overblijven zijn eigenlijk te oud voor dat soort fundamenteel onderzoek. Ze zijn al te ver ontwikkeld als ze na de reageerbuisbevruchting teruggeplaatst kunnen worden in de baarmoeder. Embryo's die er speciaal voor zijn gekweekt kunnen ook in dat vroegste stadium worden onderzocht. Traditioneel zijn partijen met een religieuze achtergrond geen voorstander van dit soort medisch-ethische verruimingen. SGP en ChristenUnie zien ook het prille begin van het leven als beschermwaardig. Alleen God gaat daarover, vinden ze. Bij de behandeling van het wetsvoorstel zei SGP-Kamerlid Van Dijk dat we hierdoor twee soorten van leven gaan creëren: leven dat wordt beschermd en leven dat alleen dient als onderzoeksmateriaal en vervolgens wordt weggegooid. Ook NSC, de partij van Pieter Omtzigt, was fel tegenstander van de verruiming. Die partij waarschuwde voor een glijdende schaal, omdat het de deur zou openzetten voor onderzoeken die kunnen leiden tot designerbaby's met door de ouders gewenste kenmerken. Maar NSC is na de verkiezingen uit de Kamer verdwenen, waardoor de verhoudingen veranderden. Anders gaan denken Cruciaal voor de meerderheid was de steun van het CDA. Die christelijke partij is de laatste jaren anders gaan denken over dit onderwerp. In 2021 pleitte het wetenschappelijk bureau van het CDA al voor embryokweek, omdat er anders veel onderzoek naar nieuwe technologieën zou blijven liggen. Maar binnen de partij bleef het een gevoelig onderwerp. CDA-Kamerlid Krul legde in het Kamerdebat uit dat hij een pril embryo nog steeds als beschermwaardig ziet, maar die beschermwaardigheid is voor hem anders dan wanneer een kind volgroeid is of volwassen. Je kunt aan een klompje cellen niet dezelfde waarde toekennen als aan een kind of een volwassene die relaties heeft met anderen, is zijn overtuiging. Krul stelde wel een aantal aanpassingen voor, die werden gesteund door een meerderheid. Ook de initiatiefnemers D66 en VVD stemden voor. Daardoor worden onder meer de straffen verdubbeld voor onderzoekers die toch verder gaan dan de wet toelaat. Ook moet er gezocht blijven worden naar alternatieve onderzoeksmethodes. Nederland is niet het enige land waar deze discussie speelt. Binnen Europa is embryokweek onder voorwaarden toegestaan in het VK, België, Zweden en Finland. Maar er zijn ook landen waar onderzoek op embryo's helemaal niet is toegestaan, ook niet op restembryo's. Dat verbod geldt nog in Duitsland, Italië en Oostenrijk. Het initiatiefwetsvoorstel gaat nu naar de Eerste Kamer, die er ook nog over moet stemmen.